Mồng gà và đặc điểm thú vị của gà

Đôi nét về các loại mồng gà
Mồng là phần thịt nằm trên đỉnh đầu gà, mồng gà trống to hơn mồng gà mái. Hiệp hội Gia cầm Mỹ (APA) công nhận hàng hoạt kiểu mồng bao gồm mồng vua (buttercup), mồng trích (cushion), mồng dâu (pea), mồng trà (rose), mồng lá (single), mồng đậu (strawberry), mồng chạc (V-shaped) và mồng óc (walnut).

Mồng thường là đặc điểm để nhận dạng các giống gà khác nhau. Chẳng hạn mồng vua là đặc điểm của giống gà Buttercup và mồng óc là đặc điểm độc đáo của giống gà ác (Silkie). Ở một số giống gà như Lơ-go (Leghorn) và Rhode Island Red, có cả các biến thể mồng lá lẫn mồng trà. Hơn nữa, màu của mồng biến thiên từ đỏ tươi cho đến tím, cũng tùy vào mỗi giống gà.

Xem mồng  gà đá cựa sắt
Mồng là là loại mồng phổ biến nhất và thường được thấy ở gà. Nhìn chung, mọi hình ảnh và biểu tượng về gà (như cúp, con giáp…) đều thể hiện loại mồng này. Nó là một tấm thịt mỏng, nhẵn nhụi, mềm, kéo dài từ gốc mỏ cho đến đỉnh đầu. Đỉnh mào thường bao gồm nhiều gai hoặc chóp.

Một trong những vấn đề nghiêm trọng đối với mồng lá đó là các chóp thường có xu hướng bị đông cứng và đổ khi khí hậu quá lạnh. Điều này không ảnh hưởng đến sức khỏe nhưng làm hỏng dáng gà. Nhiều người chơi gà bảo vệ mồng bằng cách bôi keo paraffin (petroleum jelly) vào mùa lạnh. Paraffin bảo vệ mồng và chống đông cứng.

Gà trống của một số giống gà chẳng hạn như gà chọi Anh (Old English), Modern English, gà chọi Mỹ (American Game) phải được tỉa mồng (dubbing) trước khi đem triển lãm. Tất cả các giống trên đều có mồng lá. Cắt mồng bao gồm việc loại bỏ tất cả những bộ phận gắn với đầu như mồng, tích và dái tai. Điều này cũng tương tự như việc cắt đuôi ở một số giống chó nhất định. Quy trình này thường được thực hiện bằng kéo giải phẫu khi gà trống đạt trên 5 tháng tuổi. Những phần này không thể mọc lại được nên chỉ cần thực hiện một lần đối với mỗi con gà.

Có thời, nhiều trại gà chủ động cắt mồng của tất cả gà khi chúng còn non để tránh bị thương và nhiễm trùng về sau, điều làm giảm giá trị thương mại của gà. Tôi tin rằng hoạt động này hiện không còn được áp dụng nữa.

Dẫu mồng gà từng được cho là có nhiều năng lực thần bí kể cả việc chữa bệnh. Hiện tại, có loại thuốc được Cục Quản lý Dược Phẩm Mỹ (FDA) công nhận trong việc chữa trị nếp nhăn. Thuốc này được chiết xuất từ mồng của những con gà trống được lai tạo đặc biệt.

Mồng cũng thể hiện sức khỏe của gà. Nếu nó xuất hiện nhạt hay đậm hơn bình thường hoặc có vẻ nhăn nhúm hay xiêu vẹo, thì đó thường là dấu hiệu gà bị bệnh. Khi tham dự triển lãm, mồng tốt là dấu hiệu gà “mạnh khỏe”. Mồng gà chiếm 5 điểm trong thang điểm 100 của trọng tài. Thêm nữa, mồng đỏ tươi ở gà mái tơ thường có nghĩa gà sắp sửa đẻ trứng.

Do vậy, mồng được sử dụng vào vô số mục đích từ thể hiện sức khỏe, độ sung mãn, chức năng giải nhiệt cho đến hấp dẫn “chị em”. Nó có thể được dùng để hỗ trợ con người dưới nhiều hình thức. Sau cùng, nó dường như góp phần đem lại giá trị thẩm mỹ cho gà và một cái mồng to, đỏ tươi như để tuyên bố rằng chú ta thực sự “oai nhất xóm”.

Các loại mồng điển hình
Có vô số kiểu mồng gà và một giống gà có nhiều kiểu mồng, thường là màu đỏ; màu tím xuất hiện ở các giống như Sumatra, Modern Game (màu birchen và brown red) và gà ác (silkie), màu đỏ-tím ở giống gà vảy cá (Seabright).

Gà Mồng lá (single)
Mồng lá là dạng mồng gà tương đối mỏng, phần thịt nhẵn nhụi và mềm, gốc mồng kéo dài từ mỏ cho đến đỉnh đầu, phần trên cùng bao gồm từ 5 đến 6 gai mồng hay chóp, chóp chính giữa cao nhất so với các chóp phía trước hay sau, tạo thành hình nửa o-van khi nhìn tổng thể.
Mồng phải luôn dựng thẳng, mồng gà trống to và dày hơn mồng gà mái; mồng gà mái có thể thẳng hay siêu vẹo tùy giống gà. Mồng được chia làm 3 phần: trước, giữa và sau hay lưỡi mồng, tức phần kéo dài ở sau đầu.

Mồng trà (rose) – tốt hay xấu?
Gà có mồng trà đặc, rộng, gần như bằng phẳng trên nóc, ít thịt, phần cuối có chỏm kéo dài, mà nó có thể ngóc lên như ở giống Hamburg; gần như nằm ngang như ở giống Rosecomb Leghorn, hay cong theo dáng đầu như ở giống Wyandotte. Mặt trên ở phần chính phải hơi phồng và lởm chởm những gai tròn nhỏ. Hình dáng thay đổi tùy giống gà.

Gà mồng vua (buttercup) -chiến kê nổi tiếng xa gần
Gà đòn, gà chọi có mồng vua là khi chúng sở hữu một lưỡi mồng mọc từ giao điểm giữa đầu và mỏ, và hơi ngả về sau thành hình cái vương miện, nằm ngay chính giữa đỉnh đầu. Với loại mồng vua này, vành của mông hình vương miện được chia đều bởi các chóp và kết thúc ở phía sau. Chóp mọc từ giữa vương miện là lỗi nghiêm trọng.

Gà mồng chạc mồng có hai nhánh, giống như sừng nối với nhau ở gốc chẳng hạn như Houdan, Polish, Crevecoeur, La Fleche và Sultan.

Mồng trích ở gà (cushion)
Dạng mồng trích ở gà là kiểu mồng thấp, gọn và tương đối nhỏ, nó phải thật nhẵn nhụi, không lồi lõm hay có gai và không phát triển quá phần đỉnh đầu.
Gà mồng đậu (strawberry)
Gà đòn có dạng mồng thấp, gọn và tròn trĩnh, ngả nhiều về trước và phần sau không vượt quá giữa đỉnh đầu.

Mồng ác (silkie)
Với gà mồng ác thì chiếc mồng của chúng gần như tròn, đôi khi phồng, chiều rộng lớn hơn chiều dài; đỉnh gấp nếp xen ngang bởi răng cưa nhỏ, lởm chởm ở phần trước và giữa mồng. Đôi khi, có hai hay ba chóp nhỏ phía sau bị mào che, đôi khi không có chóp nào. Nhìn chung, về mặt di truyền đây là kiểu mồng trà (rosecomb) kết hợp với mào (crest).

Mồng óc (walnut)
Dạng mồng này ở gà khá giống mồng trích nhưng lại có dạng nếp dấp như quả óc chó. Mồng óc có điểm nổi bật như đặc, tương đối rộng hình thành từ sự kết hợp của hai alen trội gồm alen mồng trà (R) và alen mồng dâu (P) với bề mặt gấp nếp trông giống như hạt óc chó (walnut).

Mồng lỗ
Mồng gà gọn gàng nhưng có lỗ phía sau. Mồng này được coi là không tốt.

Trên đây là một số loại mồng gà tiêu biểu cho dòng gà chọi, gà đòn, gà nòi. Con gà của bạn có dạng mồng nào? Hãy cho chúng mình biết nhé.